Үйл ажиллагаа

“Тогтвортой хөдөө аж ахуй” төсөл сүүлийн жилүүдэд газар тариалангийн үйлдвэрлэлд эрсдэлийн менежментийг сайжруулах чиглэлээр төрөл бүрийн судалгаа, зөвлөмж боловсруулж, сургалт, мэдээлэл, сурталчилгааны арга хэмжээнүүдийг зохион байгуулж ирлээ. Үүний үргэлжлэл болгон 2021 оны 12-р сарын 16-нд “Газар тариалангийн эрсдэлийн үнэлгээ, эрсдэлээс хамгаалах арга замууд” сэдэвт зөвлөгөөнийг цахим хэлбэрээр зохион байгууллаа. Зөвлөгөөнд ХХААХҮЯ, ХААИС, МХЕГ, ТХАА төсөл болон ХБНГУ-ын Шилжилтийн эдийн засагтай орнуудын хөдөө аж ахуйн хөгжлийн хүрээлэнгийн судлаач, мэргэжилтнүүд илтгэл тавьж, хэлэлцүүллээ.

ХАА-н салбарт явагдаж буй цахим шилжилтийн үр дүнд аж ахуйн удирдлага, зохион байгуулалт сайжирч, автоматжилтын ба нарийвчлалын түвшин дээшлэх зэрэг олон давуу талууд нэвтэрчээ. Цахим технологийн хэрэглээ нь түүнчлэн газар тариалангийн үйлдвэрлэлд уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицох шинэ боломжуудыг бий болгож байна.
Эдгээр боломжуудыг бүрэн дүүрэн ашиглахтай холбогдсон технологи, эдийн засаг, бодлогын асуудлуудыг салбарын нийт оролцогч талуудад танилцуулах, хэлэлцүүлэх зорилгоор “ТХАА” төсөл, ХХААХҮЯ, ХААИС хамтран “Уур амьсгалын өөрчлөлтөд дасан зохицсон ухаалаг газар тариалангийн технологи, инноваци” сэдэвт онол-үйлдвэрлэлийн бага хурлыг зохион байгууллаа.

Мэргэжлийн Хяналтын Ерөнхий Газартай хамтран “Тариалангийн хяналт, шалгалтад ургамал хамгааллын цогц арга ба цахим технологи ашиглах боломж, шийдлүүд” сэдэвт сургалтыг Увс аймгийн Улаангом, Сагил сумдад 2021 оны 10 дугаар сарын 16-17-ны өдрүүдэд амжилттай зохион байгууллаа. Сургалтад МХЕГ-ын нийслэл, орон нутгийн таримал ургамлын үр, хорио цээр, Ургамал хамгаалал, хорио цээрийн хяналтын 30 гаруй улсын /ахлах/ байцаагчид танхимын болон талбайн хоёр өдрийн сургалтад хамрагдлаа.

Герман-Монголын хамтын ажиллагааны “Тогтвортой хөдөө аж ахуй” төсөл, ХХААХҮЯ-ны Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн судалгаа хөгжлийн төв (хуучнаар Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлд шинжлэх ухааны ололт нэвтрүүлэх төв) хамтран орон нутагт газар тариалангийн сургалт, нэвтрүүлэлтийн (экстейншний) чадавх бий болгоход чиглэсэн цуврал сургалт, зөвлөгөөнүүдийг улс, бүс, аймгийн түвшинд 2019 оноос хойш зохион байгуулж ирсэн. Цар тахлын нөлөөгөөр сүүлийн жилүүдэд нийтийг хамарсан арга хэмжээ зохион байгуулах боломж хумигдсан боловч хамтын ажиллагаагаа 2021 онд боломж, бололцоондоо нийцүүлэн үргэлжлүүлсээр байна. Энэ удаагийн талбайн сургалтыг ТХАА төсөл, Судалгаа хөгжлийн төв болон Архангай аймгийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газар хамтран 2021 оны 8-р сарын 25-26-ны өдрүүдэд тус аймагт зохион байгууллаа.

Герман-Монголын хамтын ажиллагааны Тогтвортой хөдөө аж ахуй төслөөс “Дорнод бүсийн үр тарианы үйлдвэрлэл ба үр сорт” сэдэвт талбайн болон танхим хосолсон сургалтыг 2021 оны 08 дугаар сарын 19-20-ны өдрүүдэд Дорнод аймгийн Халхгол суманд ХХААХҮЯ, Дорнод аймгийн ХХААГ, ХАА-н Халх гол үндэсний бүтээн байгуулалтын бүсийн захиргаа, Дорнод бүсийн сургалт, эрдэм шинжилгээ, үйлдвэрлэлийн хүрээлэнтэй хамтран зохион байгууллаа. Энэхүү сургалтад Дорнод аймгийн Баянтүмэн, Булган, Цагаан-Овоо, Гурванзагал, Сэргэлэн, Халхгол сумдын 30 гаруй тариалан эрхэлдэг аж ахуйн нэгжийн төлөөлөл, мөн тус сумдын Хөдөө аж ахуйн Тасгийн мэргэжилтэнүүд оролцлоо.

Баруун бүсэд газар тариалангийн үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх бодлогын зорилтод нийцүүлэн Говь-Алтай аймгийн ЗДТГ-аас санаачилсан “Газар тариалан, жимс жимсгэнэ” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил, арга зүйн туслалцаа үзүүлэх зорилгоор ХХААХҮЯ-наас тавьсан хүсэлтийн дагуу ТХАА төслөөс “Экологижсон газар тариалангийн зохистой дадал” сургалтыг 2021 оны 7-р сарын 26-27-ны өдрүүдэд Говь-Алтай аймгийн Тайшир сумын агропаркыг түшиглэн зохион байгууллаа. “Газар тариалан, жимс жимсгэнэ” хөтөлбөрийн хүрээнд тус аймагт экологижсон газар тариаланг түлхүү хөгжүүлэхийг зорьж буй бөгөөд дээд зэргийн чанартай, үнэ цэнэтэй экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх замаар хөрс, цаг уурын хүчин зүйлсээс шалтгаалан ургац хязгаарлагдах сул талаа нөхөх бодлого баримталж байна.

Ковид-19 цар тахлаас шалтгаалан зорчих хөдөлгөөн, нийтээр зохион байгуулагдах үйл ажиллагаа хязгаарлагдаж, ялангуяа алс хязгаар нутгуудад тариаланчдад чиглэсэн сургалтын үйл ажиллагаа 2020 оноос хойш тасалдаад байна. Энэ байдал нь тариаланчдын мэдлэг, мэдээлэл хоцрогдоход хүргэж, газар тариалангийн зохистой дадал, төрөөс газар тариалангийн салбарт баримталж буй бодлого, шинээр нэвтэрч буй журам, заавруудыг нийт тариаланчдад таниулж, мөрдүүлэх ажилд саад болж байна. Тухайлбал 2019 онд батлагдсан “Жимс жимсгэнэ, хүнсний ногооны үйлдвэрлэлд хөдөө аж ахуйн зохистой дадлыг хялбаршуулан нэвтрүүлэх заавар”-ыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, баталгаажуулах ажлын явц ялангуяа баруун аймгуудад удаашрах хандлагатай байна.

Монгол улсын Засгийн газрын 2020 оны 93-р тогтоолоор “Хөнгөн үйлдвэрийн судалгаа, туршилт, үйлдвэрлэл, бизнесийн корпораци” төрийн өмчит аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газар, “Хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлд шинжлэх ухааны ололт нэвтрүүлэх төв” улсын төсөвт үйлдвэрийн газрыг нэгтгэх замаар ХХААХҮЯ-ны харъяа “Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн судалгаа, хөгжлийн төв” (ХХААХҮСХТ) улсын төсөвт үйлдвэрийн газрыг байгуулсан. Уг төв ХААҮШУОНТ-ийн залгамж болж ажиллахын зэрэгцээ ХҮСТҮБК-ийн эрхэлж байсан эрдэм шинжилгээ, арьс шир боловсруулах үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг хавсран эрхэлж байна.

Герман-Монголын хамтын ажиллагааны Тогтвортой хөдөө аж ахуй төслөөс ХХААХҮЯ, МХЕГ, ХААИС, УГТХ-тэй хамтран “Таримал ургамлын сорт сорилт, үр үржүүлэг” сэдэвт цахим сургалтыг 3 сарын 23-26-нд амжилттай зохион байгууллаа. Уг сургалтад аймгуудын ХХААГ-ын агрономчид, МХГ-ын Таримал ургамлын үр, хорио цээрийн хяналтын улсын байцаагчид, ХААДС-ийн төв болон орон нутгийн харьяа байгууллагуудын шинжээчид, мэргэжилтнүүд, ОБЕГ-ын Улсын нөөц, хүмүүнлэг тусламжийн газрын асуудал хариуцсан мэргэжилтнүүд, хувийн хэвшлийн төлөөллүүд зэрэг салбарын холбогдох 120 гаруй оролцогчдыг хамрууллаа.